شرکت شاپرک چیست و چه وظایفی دارد؟
معرفی شرکت شاپرک
شرکت شاپرک (شبکه الکترونیکی پرداخت کارتی) نهادی زیرمجموعه بانک مرکزی است که مأموریت اصلی آن ایجاد یک شبکه پرداخت یکپارچه، امن و استاندارد در کشور میباشد.
شاپرک بر تمام فعالیتهای شرکتهای پرداخت (PSPها)، دستگاههای کارتخوان، درگاههای پرداخت اینترنتی، کیفپولها و تراکنشهای کارتی در ایران نظارت مستقیم دارد.
هدف اصلی از ایجاد شاپرک، افزایش امنیت تراکنشها، کاهش تخلفات مالی، شفافیت سیستم مالیاتی و استانداردسازی خدمات پرداخت بود.
چرا شاپرک ایجاد شد؟
ایجاد شاپرک در سال ۱۳۹۰ پاسخی به چند مشکل جدی در حوزه پرداخت بود:
1. نبود استاندارد واحد
هر شرکت پرداخت روش و تجهیزات خاص خود را داشت و این باعث ناهماهنگی و مشکلات امنیتی میشد.
2. ضعف امنیت شبکه پرداخت
پیش از ایجاد شاپرک، امکان حملات سایبری، سوءاستفاده از دستگاههای کارتخوان و تقلبهای مالی بیشتر بود.
3. نبود نظارت متمرکز
نهاد واحدی که بر عملکرد تمام شرکتهای PSP نظارت مستقیم داشته باشد وجود نداشت.
4. نیاز به شفافیت مالیاتی
یکی از مأموریتهای مهم شاپرک، شفافسازی تراکنشها و کاهش پولشویی است تا فعالیتهای مالی کسبوکارها قابل رصد باشد.
شاپرک چه نقشی در تراکنشهای کارتخوان و درگاه پرداخت دارد؟
شاپرک خود دستگاه کارتخوان ارائه نمیدهد اما:
● تمامی دستگاههای کارتخوان باید در شبکه شاپرک ثبت و فعالسازی شوند
هر کارتخوان دارای کد شاپرکی و تراکنشهای آن قابل نظارت است.
● تراکنشها ابتدا به شاپرک میرسند
تمام تراکنشها از مسیر شاپرک عبور کرده و بعد به شبکه شتاب و سپس بانک مقصد منتقل میشوند.
● تأمین امنیت و استانداردهای PCI
تمام PSPها باید بر اساس استانداردهای امنیتی و فنی که شاپرک تعیین کرده فعالیت کنند.
● نظارت بر شرکتهای پرداخت الکترونیک
از تعداد پایانههای فعال تا کیفیت خدمات، همگی توسط شاپرک پایش میشوند.
● جلوگیری از تخلفات
شاپرک در موارد زیر ورود میکند:
کشف کارتخوان اجارهای
فعالیتهای مشکوک
جلوگیری از پولشویی
جلوگیری از اجاره درگاه پرداخت
شاپرک چه خدماتی ارائه میدهد؟
برخی از مهمترین خدمات شاپرک عبارتاند از:
1. سامانه نهاب (نظام هویتسنجی الکترونیکی بانکی)
جهت بررسی هویت صاحبان کارتخوان و درگاهها.
2. سامانه جامع پذیرندگان
تمام اطلاعات پذیرندگان (کسبوکارهایی که کارتخوان دارند) در این سامانه ثبت میشود.
3. سامانه مانا
برای پایش و کیفیتسنجی خدمات شرکتهای پرداخت.
4. اعلام گزارشهای شفاف
آمار تراکنشها، تعداد کارتخوانها، بررسی عملکرد PSPها و … بهصورت ماهانه منتشر میشود.
شاپرک چگونه از تخلفات جلوگیری میکند؟
● شناسایی پایانههای بیهویت
اگر صاحب کارتخوان اطلاعات واقعی ارائه نکند یا مغایرت ایجاد شود، شاپرک پایانه را غیرفعال میکند.
● جلوگیری از کارتخوان اجارهای
اگر تراکنشهای مشکوک مشاهده شود، شاپرک و PSP دستگاه را مسدود میکنند.
● اتصال به سامانههای مالیاتی
تراکنشها بهصورت خودکار برای سازمان مالیات قابل مشاهده است (مطابق قانون پایانههای فروشگاهی).
شاپرک و مالیات دستگاه کارتخوان
شاپرک تراکنشها را به سازمان مالیاتی ارسال میکند اما:
شاپرک مالیات نمیگیرد.
سازمان مالیاتی با توجه به میزان تراکنش، اینتاکد صنف و ضریب سود، مالیات سالیانه را محاسبه میکند.
نقش شاپرک فقط جمعآوری و گزارشدهی تراکنشها است.
تفاوت شاپرک با شتاب چیست؟
| موضوع | شاپرک | شتاب |
|---|---|---|
| وظیفه | نظارت بر پرداختهای کارتی و کارتخوان | شبکه تبادل اطلاعات بین بانکی |
| حوزه فعالیت | PSP، کارتخوان، درگاه، تراکنشهای خرید | کارت بانکی، انتقال وجه، موجودی |
| ایجاد | ۱۳۹۰ | ۱۳۸۱ |
شرکتهای زیرمجموعه شاپرک (PSPها)
برخی شرکتهای پرداخت رسمی که تحت نظارت شاپرک فعالیت میکنند:
پرداخت الکترونیک سامان (سپ)
بهپرداخت ملت
ایرانکیش
پارسیان
آسانپرداخت (آپ)
سداد
تجارت الکترونیک پارسیان (تاپ)
سایان کارت
گذرگاه جهانی داده (جیاساس)
جمعبندی
شاپرک ستون اصلی امنیت، نظارت و استانداردسازی شبکه پرداخت ایران است.
وجود این شرکت باعث شده:
تراکنشها امنتر و سریعتر شوند
تخلفات کمتر شود
کسبوکارها هویتسنجی شوند
اطلاعات مالی برای نظام بانکی و مالیاتی شفاف گردد
برای هر کسبوکاری که از کارتخوان یا درگاه پرداخت استفاده میکند، آشنایی با نقش شاپرک ضروری است.
شرکت شاپرک چیست و چه وظایفی دارد؟
شرکت شاپرک چیست و چه وظایفی دارد؟
شرکت شاپرک چیست و چه وظایفی دارد؟
شرکت شاپرک چیست و چه وظایفی دارد؟
